با تشکر از خانم مرجان حسینی دانشجوی رشته معمار ی

و دوستانش که این پروژه را تهیه و ارسال نموده اند

موقعيت جغرافيايی روستا

روستای وانشان از توابع شهرستان گلپایگان،بخش مرکزی،دهستان نیوان می باشد.  این روستا در 50دقیقه و

22دقیقه طول شرقی و 15دقیقه و20دقیقه عرض شمالی از نصف النهار مبدا، واقع است.روستای وانشان در 12

کیلومتری جنوب شرقی شهر گلپایگان، مرکز شهرستان قرار داشته وبه فاصله کمی از مزرعه امیریه واقع است.

این روستا در مسیر جاده آسفالته گلپایگان_ خوانسار  است و فاصله آن از شهر خوانسار 16 کیومتر  می باشد .

روستای وانشان در منتهی الیه جنوبی دهستان نیوان وکوه های چهل گزی در جنوب روستا واقع است.

سيمای عمومی روستا

   با بالا رفتن از ارتفاعات غربی روستای وانشان، دید مناسبی از خانه های روستایی به دست  می آید که

توپولوژی و بافت متراکم روستا در آن مشهود است.

اقليم روستا

نظر به این که روستای وانشان به فاصله کمی از شهر گلپایگان  قرار دارد جهت بررسی وضعیت اقلیمی منطقه

به اطلاعات هواشناسی گلپایگان استناد می کنیم.

بارندگی: بارندگی در این روستا تحت تأثیر نفوذ جبهه های باران زای مدیترانه ای می باشد.

نزدیکی به کوهپایه جبهه ها به هنگام نفوذ در به استثنای تابستان در تمام فصول سال بارندگی دیده  می شود.

باد: چون روستای وانشان از مناطق مرتفع کشور است  و  ارتفاعات اطراف آن را گرفته اند، معمولأ سرعت باد

کنترل   می شود. حداکثر سرعت باد در اوایل بهار و اواسط پاییز مشاهده می شود. در فصل تابستان در ارتفاع

حدود 3000 متری فشار زیاد حاکم می شود لذا تحرک هوا کم شده و تنها نسیم دره-کوهستان جابجایی ناچیزی

را سبب می گردد. این بادها از نیمه ی تابستان تا اوایل پاییز ادامه داشته که در محل به نام « باد سربالا » یا

«باد کاشان» معروف و دارای جهت شرقی-غربی است. اما باد غالب فصل تابستان، «باد سربالا» یا «باد

باباجابر» با جهت شرقی-غربی و سرعت کم و تداوم زیاد یعنی حدود 40 روز می باشد  در زمستان با نفوذ

بادهای غربی رطوبت و بارندگی به منطقه می رسد در بهار نیز روستا تحت تأثیر بادهای کم فشار غرب و شمال

قرار می گیرد.

محله بندی روستا

 روستای وانشان دارای 4 محله می باشد.محله شیخ ها(محله فتح اله)، محله سید ها(باغچه علی)

و محله علیا که در بافت قدیمی روستا  واقع شده و محله کوی انقلاب که در بافت جدید روستا است.

محله علیا: امامزاده و قسمت شمالی روستا در بافت قدیمی آن از حدود جاده شتر به طرف غرب را شامل

می شود و یک مسجد در آن واقع است.

محله فتح اله یا شیخ ها: با حدود کوچه کاروانسرا و جاده شتر تعریف شده و در جنوب شرقی وانشان واقع

است.

محله سید ها: بافت قدیمی روستا را از حدود امامزاده به طرف جنوب شامل شده و از شرق با جاده شتر

محدود می گردد. گفته می شود  خروجی آب قنات  قریه از  درون حیاط منازل این محله عبور می کرده است.

محله کوی انقلاب: این محله در سمت دیگر جاده اصلی واقع شده و شامل بافت جدید و نوساز روستا

می باشد.

معماری امامزاده ابوالفتوح

بنای تاریخی آرامگاه امام زاده ابوالفتوح {شاهزاده سلیمان فرزند فرزند امام موسی بن جعفر(ع)} متعلق به قرن

دهم هجری شمسی، در این روستا قرار دارد. البته با توجه به گفته اکثر ساکنین این روستا قدمت این امامزاده

به بیش از هزار سال می رسد و یکی از ادله های گفته این افراد وجود درخت عظیم و فوق العاده قدیمی کنار

دیوار این امامزاده میباشد. مردم نسبت به این امامزاده ارادت خاصی دارند و با توسل به این عزیز از نوادگان اهل

بیت به بسیاری از حاجات خود رسیده اند. بنای امام زاده به صورت گنبد ۱۲ ترک از نوع رک بوده و از دو بخش

اصلی و الحاقی تشکیل شده است. بخش اصلی بنا فضای زیر گنبد خانه بوده که مربوط به دوره ی صفویه و

بخش الحاقی مربوط به دوره ی قاجاریه با تاریخ ساخت ۱۳۳۸ است. هم چنین در دوره ی معاصر نیز الحاقاتی به

بنا افزوده گشته ست. فضای داخلی گنبد خانه دارای یک صندوق چوبی منبت کاری شده ی بسیار نفیس است

که در حال حاضر درون یک ضریح بسیار زیبا قرار گرفته است. متاسفانه به دلیل قرار گیری صندوق چوبی درون

ضریح امامزاده مشخص نیست که در چه دوره و توسط چه کسی ساخته شده است. در فضای کنار گنبد خانه

فضایی مستطیل شکل با آسمانه یا سقف تیر پوش و مسطح قرار دارد که زیر سقف چوبی دارای نقاشی ها

روی چوب به همراه خوشنویسی بسیار نفیس با خطوط نستعلیق است.درب قدیمی امامزاده نقطه کمال منبت

کاری دوران شاه تهماسب صفوی است. بر روی درب انبوهی از منبت کاری کم عمق با نقوش  اسلیمی و ختایی

، با یک نسبت  برابر، ملاحظه می شود

بررسی منابع آبی روستا

منابع آبی روستا به دو دسته منابع آب آشامیدنی و منابع آب کشاورزی تقسیم می شوند.

الف) منابع آب آشامیدنی

یک حلقه چاه واقع در شرق روستا، تأمین کننده ی آب آشامیدنی اهالی است. از این چاه که  زیر نظر آب و 

فاضلاب  روستایی است، به وسیله  الکتروپمپ آب را به منع آب  واقع  در ارتفاعات غرب روستا پمپاژ نموده و از

آنجا پس از کلر زنی، در لوله کشی آب منازل توزیع می گردد. خروجی آب این چاه که 150  متر عمق دارد، 16 

لیتر در ثانیه می باشد. همچنین از چشمه لمبان واقع در دامنه غربی کوه بابادودوشا جهت تقویت شبکه آب

شرب روستا استفاده میشود.

ب) منبع آب کشاورزی

روستای وانشان دارای سه رشته قنات دایر با آب شیرین به نام های قنات فلق، قنات مرغاب و قنات قریه

می باشد که میزان آب دهی آن ها جمعا 180 لیتر در ثانیه بوده و به سبب کمبود بارش و بروز خشکسالی بسیار

آسیب دیده امروزه از سه رشته قنات یاد شده،قنات فلق باثبات بوده که خروجی آن هم در طول سال از 60 لیتر

در ثانیه در بها تا 24 لیتر در ثانیه در تابستان تغییر می باشد. آب کشاورزی روستا از  محل قنات ها به ویژه قنات 

فلق  تأمین می گردد. هم چنین  یک رشته رود فصلی از شمال روستا می گذرد که بست سفتی دارد و  برای

کشاورزی مصرف می شود.

بررسی سيستم فاضلاب  و  نظام دفع آب های جاری

روستای وانشان فاقد سیستم فاضلاب بهداشتی است و جهت تخلیه فاضلاب، در هر واحد مسکونی یک یا دو

چاه جذبی احداث گردیده که فاضلاب سرویس و آشپزخانه وارد آن می شود  دفع آب های سطحی از  طریق

معابر می باشد  و آب های حاصل از بارندگی در جهت شیب معابر در کوچه ها جاری می گردد.

درجه بندی معابر

معابر را بر اساس امنیت، کف سازی، عرض معابر و میزان استفاده تقسیم بندی  می شوند. معبر روستای

وانشان با در نظر گرفتن این عوامل به 4 دسته تقسیم می شود .

 معبر درجه یک

این معبر،جاده ارتباطی گلپایگان- خوانسار که ورودی روستای وانشان است ، می باشد و  دارای کف سازی

آسفالت می باشد و حجم تردد در آن بش تر از سایر معابر است .جهت آن از گلپایگان تاتنگه وانشان شمال

غربی _جنوب شرقی و از تنگه به طرف خوانسارشمال شرقی_جنوب غربی است .عرض متوسط آن 8 متر       

می باشد.

معابر درجه دو

این معابر از معبر اصلی درجه یک منشعب می شوند و وظیفه برقراری ارتباط بین خیابان های اصلی درجه یک و

خیابان های فرعی و یا محلات مجاور را به عهده دارند. عرض این معابر از2 تا 14 متر متغییر است.

معابر  درجه سه

این معابر از معابر درجه دو منشعب می شوند و برای عبور عابرین پیاده می باشند و دارای تردد کمی هستند و از

کف سازی مطلوبی برخوردار نیستند. عرض این معابر از 1.5 تا 11.5 متر متغییر است.

معابر درجه چهار

این معابر از معابر درجه سه منشعب می شوند و برای عبور عابرین پیاده می باشد وجهت دسترسی راحت به

واحدهای مسکونی هم جوار وسایر مراکز روستایی کاربرد دارند . این معابر کف سازی خوبی ندارند.عرض این

معابر از 1 تا 13 متر متغییر است.

بررسی چگونگی و نحوه عملکرد خدمات موجود در حوزه نفود روستا

مزرعه امیریه تنها روستای حوزه نفود وانشان می باشد. این مزرعه فاقد خدمات روستایی به استثناء برق     

می باشد و لذا در تمام زمینه ها وابسته به وانشان است. روستای وانشان از نظر خدمات آموزشی در مقطع

متوسطه و راهنمایی و نیز خدمات اداری-سیاسی، در حوزه نفوذ گلپایگان بوده و به لحاظ خدمات بانکی، پمپ

بنزین، پایانه مسافربری، تهیه و تعمیر ادوات کشاورزی و... نیز روستاییان ناچار به شهر گلپایگان مراجعه       

می نمایند. علیرغم مرکزیت روستای نیوان نار در دهستان نیوان، به دلیل نزدیکی روستای وانشان به گلپایگان

عملا روستاییان با این شهر در ارتباط می باشند.

تعیین محدوده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی روستا

روستای وانشان با حدود 1000 سال قدمت، دارای اراضی کشاورزی و باغات گردو و بادام می باشد. این زمین ها

که به صورت خرده مالک اداره می شوند، عمدتا در شرق جاده ارتباطی گلپایگان-خوانسار گسترده شده اند.

محدوده باغات و اراضی کشاورزی که عمدتا به کشت آبی گندم و جو اختصاص دارد، از شمال تا حوالی حسن

آباد و از شرق تا تپه های شرقی روستا، بیش از 600 هکتار وسعت دارند. علاوه بر این ها چند قطقه باغ و زمین

کشاورزی نیز درون محدوده روستا وجود دارد.

بررسی معماری و ترکیب فضاهای مسکونی و واحدهای همسایگی

روستای وانشان در پناه تپه های غربی شکل گرفته است. با توجه به اینکه جهات باد غالب پاییز و زمستان از

غرب و شمال غرب می باشد این تپه ها روستا و منازل آن را از وزش این باد محافظت می نماید. نگاه کلی به

شیوه استقرار واحدهای مسکونی به ویژه و بخش های نوساز کوی انقلاب نشان می دهد بخش های مسکونی

منازل پشت به باد شمال غرب و رو به آفتاب جنوب ساخته شده اند. در بافت قدیم، معابر به صورت ارگانیک شکل

گرفته و عمدتا عمود بر جهت رودخانه و جاده قدیم و جدید وانشان قرار دارد. نفوذ اراضی کشاورزی و باغات به

درون روستا و چشم انداز بقایای برج باروی قلعه خان به سیمای روستا چهره ای دل انگیز بخشیده که نشان از

گذشته پر رونق دارد. منازل مسکونی وانشان همچون سایر روستاها دارای محل نگه داری دام و علوفه در حیاط

می باشند. این منازل که عمدتا دو طبقه می باشند با پلکانی تنگ و مارپیچ به طبقه فوقانی که محل سکونت

اصلی است مرتبط می گردد و در همکف انبار و محل نگه داری دام قرار دارد.

بررسی اجمالی منابع طبیعی خصوصا آب در حوزه نفوذ

منطه گلپایگان جزء حوزه آبریز دریاچه قم است و کلیه نزولات جوی در ارتفاعات خوانسار، اختخوان و ویست توسط

رودخانه های خوانسار، اناربار، خم پیچ و خشک به طرف دشت گلپایگان سرازیر می گردد. رودخانه های

خوانسار، خشک و خم پیچ پس از نفوذ در زمین از طریق زه آب های منطقه به رودخانه انار پیوسته و سپس به

قم سرازیر می گردد.

شیب کلی دشت گلپایگان از جنوب شرقی، جنوب، جنوب غربی به سمت شمال، شمال شرق و شرق است.

به همین جهت سطح آب های زیرزمینی در شمال و شمال شرق دشت بالا آمده و منطقه باتلاقی و خاک های

شور و قلیایی ایجاد کرده است. جریان مسیل ها و زه کش ها تابعی از توپوگرافی و شیب زمین بوده و در کل

شهرستان از ارتفاعات واقع در اطراف به سمت دشت گلپایگان می باشد. در غرب شهرستان، جهت غربی-

شرقی در شمال، شمال- جنوبی ، در جنوب، جهت از جنوب به شمال و در شرق جهت جنوب شرقی-شمال

غربی است.

دانلود  PDF پروژه